Wat is creditrating?
Creditrating is een algehele beoordeling van de kredietwaardigheid van een entiteit. Op dit moment zijn een klein aantal toonaangevende creditraters actief, zoals Moody's en Standard & Poor's die zich vooral richten op het beoordelen van kredietwaardigheid van grote ondernemingen. Sinds de invoering van Basel II in 2007 is voor banken de individuele inschatting van kredietwaardigheid en verlieskansen direct van belang voor de kosten van het ingezette kapitaal.
Ontstaan van een tendens
Al in 2006 wordt in AccountancyNieuws bericht over de komst van Basel II en de mogelijkheden voor accountants. In dit artikel adviseert Jan Wietsma ls accountant samen met de klant het gesprek aan te gaan met de bank over de huidige rating en de mogelijkheden tot verbetering. In december 2007 adviseert Jan Wietsma in AccountancyNieuws omscholing van accountants en medewerkers tot 'Rating Advisor.' Immers, nemen we deze ontwikkeling niet serieus, "zullen nieuwe concurrenten opstaan en de functie van het bestaansrecht van de accountant in het MKB verder uithollen."
In april 2008 kondigt het SRA de samenwerking aan met URA, een Europees ratingagentschap. Doel van de samenwerking: aanbieden van infrastructuur voor het uitvoeren van ratings door (SRA-)accountants en daarmee beïnvloeden van het risicoprofiel van de klant, zodat deze de laagst mogelijke financieringskosten realiseert. Ook het NIVRA en NOvAA kondigden eind 2007 aan rating services te gaan ontwikkelen.
Al deze initiatieven, zoals mooi samengevat in een artikel in De Accountant in 2008, hebben tot op heden tot weinig zichtbare resultaten geleid. Na de eerste persberichten zie ik, twee jaar verder, geen publicaties met wapenfeiten meer. Enige recente ontwikkeling is de start van een 4-maandse opleiding op Nyenrode tot Credit Rating Advisor (vanaf september 2009).
Kritiek
Vanaf het begin zijn ook kritische geluiden te horen geweest. In april 2008 noemt Marcel Pheiffer in zijn weblog de creditrating door accountants een 'proefballon die snel zal overdrijven.' Voornaamste kritiekpunten: in hoeverre is de accountant onafhankelijk bij deze bepaling en in hoeverre is de accountant ook echt deskundig op dit gebied? Bezwaren die gedeeld worden door diverse ondervraagden in een groot artikel in De Accountant van april 2008. In september 2008 wordt in de De Accountant dieper ingegaan op de rol van de accountant als MKB-raters. Naast de kansen en voordelen, zoals geschetst bij het ontstaan van een tendens is ook al kritiek zichtbaar: "Klanten en accountants moeten wel beseffen dat banken andere modellen en verklarende variabelen gebruiken dan accountants in de rating-systemen die zij gebruiken. Ook zullen de gewichten van de variabelen vaak anders zijn." Dit punt wordt ook herhaald in het interview met Peter Knuvers RA. Banken hebben ieder een eigen ratingsysteem, dat niet openbaar is. Banken zullen zelf op basis van deze ratings, de eigen rekenmodellen en databases met ervaringscijfers tot het prijzen van financieringen komen. De rol van de accountant is in dit proces marginaal. Knuvers stelt: richt je als accountant op de betrouwbaarheid van de gegevens in de SBR-sets.
Praktische bezwaren
Voor het als accountant kunnen beïnvloeden van de risicobeoordeling van een klant door de bank is het noodzakelijk dat de betrokken accountmanager van een bank wéét hoe de beoordeling totstandkomt en doorwerkt in de pricing. Daarnaast is het noodzakelijk deze accountmanager deze risico-inschatting kan en mag (laten) aanpassen. Van beide punten heb ik in de praktijk weinig gemerkt. Sterker nog, aan de onderkant van de kredietverlening in het MKB is bij de banken een tendens zichtbaar van het automatiseren van kredietaanvragen en offertes verstrekken. De gegevens worden verwerkt door een centrale backoffice, de accountmanager krijgt een offerte die hij met de klant mag bespreken.
Parallel met de verzekeringsbranche
Ook de verzekeringsbranche is een omgeving waarin risico's geprijsd en verkocht worden. Prijsvorming in deze branche steunt zwaar op eigen analyses van klantkenmerken en schadestatistieken. Een prijsvorming die niet totstandkomt door het vooraf met de klant of zijn adviseur bespreken van de risico-inschattingen. Naar mijn mening is een parallel te trekken met een groot gedeelte van de financieringen in het MKB. Slechts een gedeelte van alle financieringen vraagt maatwerk van de bank.
Kind en badwater
In het voorgaande is de tendens, de kritiek en de bezwaren beschreven van creditrating in het MKB door de accountant. Uiteraard, met de kennis van nu. Het uitvoeren van ratings door de accountant loopt vooral aan tegen het feit dat de beïnvloedbaarheid van de risico-inschatting dor een bank met een eigen rating in veel gevallen in het MKB beperkt zal zijn. De vraag is of banken voor financieringen die procesmatig geprijsd en verwerkt kunnen worden de beoordeling individuele gevallen zullen aanpassen. Succesverhalen en mooie uitkomsten van gedane pilots door de diverse organisaties blijven vooralsnog uit.
Maar het kind moet niet met badwater weggegooid worden. Naast de uitdaging zekerheid toe te voegen aan bankenrapportages in SBR zekerheid toe te voegen (als de bank zelf zegt geen waard ete hechten aan een samenstelverklaring) was en is zeker een belangrijke taak van de accountant het begeleiden van een klant vóór en tijdens een financieringsaanvraag. Gedegen kennis van de wijze van kredietbeoordeling door banken is hierbij een must. Maar de ambitie met eigen ratings te gaan onderhandelen namens de klant met de bank, die zullen we voorlopig moeten laten varen.
Niet mee eens? Aanvullingen? Reageer!
